1. Giriş
10.03.2025 tarihli ve 32837 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Anayasa Mahkemesi’nin 2023/158 E., 2024/187 K. sayılı ve 05.11.2024 tarihli kararı ile Anayasa Mahkemesi 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Kanunu’nun (“MÖHUK”) iş sözleşmelerinin tarafların seçtiği hukuka tabi olduğuna ilişkin 27/1 hükmünün iptaline karar verilmişti.
İptale konu hükme ilişkin olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından yeniden düzenlemeye gidilmiş; işbu değişik ve düzenlemelerin yer aldığı, kamuoyunda 10. Yargı Paketi olarak da bilinen 7550 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (“7550 sayılı Kanun”), 04.06.2025 tarihli 32920 (Mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
İşbu bilgi notunda 7550 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’la MÖHUK’ta yapılan değişiklikler incelenmiştir:
2. Yabancı unsurlu iş sözleşmelerinde uygulanacak hukukun sözleşme ile belirlenmesi gerektiği yönünde somutlaştırma yapıldı:
Anayasa Mahkemesi tarafından MÖHUK m. 27/1 hükmü iptal edilmeden önce mevcut düzenleme “İş sözleşmeleri, işçinin mutad işyeri hukukunun emredici hükümleri uyarınca sahip olacağı asgari koruma saklı kalmak kaydıyla, tarafların seçtikleri hukuka tabidir.” şeklindeydi. İptal kararından sonra 7550 sayılı Kanun ile yapılan değişiklik ile MÖHUK m. 27/1 hükmü “İş sözleşmeleri, işçinin mutad işyeri hukukunun emredici hükümleri uyarınca sahip olacağı asgarî koruma saklı kalmak üzere, tarafların sözleşmeyle belirledikleri hukuka tâbidir.” şeklinde yeniden düzenlenmiş bulunmaktadır.
Öncelikle Anayasa Mahkemesi’nin MÖHUK m. 27/1 yönünden verdiği iptal kararına kısaca değinilecek olursa; Anayasa Mahkemesi; MÖHUK m. 27/4 uyarınca iş sözleşmesinde hukuk seçimi yapılmaması halinde dahi daha sıkı ilişkili hukukun uygulanabilmesi mümkün iken, hukuk seçimi yapılan durumlarda hakimin takdir yetkisi kapsamında iş sözleşmesiyle belirlenen hukuk yerine halin bütün şartlarına göre sözleşmeyle daha sıkı ilişkili hukukun uygulanabilmesine imkan vermeyen MÖHUK m. 27/1 hükmünün Anayasanın 49. maddesinde düzenlenen devletin çalışanları korumasına ilişkin pozitif yükümlülüğüne aykırı olduğu gerekçesiyle söz konusu fıkrayı iptal etmişti.
Kanun koyucu tarafından iptal kararı ile birlikte hükümde yeniden düzenleme yapılırken, “tarafların seçtikleri hukuka tabidir” ifadesi yerine “tarafların sözleşmeyle belirledikleri hukuka tabidir” ifadesi tercih edilmiştir. Kanaatimiz, kanun koyucu tarafından düzenleme yeniden yapılırken tarafların seçtiği hukukun nasıl belirlenmesi gerektiğine ilişkin de bir ifade netleştirme yoluna gittiğidir. Bu kapsamda yeni düzenleme ile birlikte yabancılık unsuru bulunan iş sözleşmelerinin MÖHUK m. 27/1 uyarınca taraflarca seçilen hukukun sözleşme ile de belirlenmiş olması halinde, sözleşme ile belirlenen bu hukuka tabi olacağı söylenebilecektir.
3. Artık yabancı unsurlu iş sözleşmelerinde hukuk seçimi yapılan hallerde de daha sıkı ilişkili hukuk uygulanabilecektir:
Yukarıda da ifade edildiği üzere Anayasa Mahkemesi, iş sözleşmesinde hukuk seçimi yapılmaması halinde sözleşmeye daha sıkı ilişkili hukukun uygulanabilmesi mümkün iken, hukuk seçimi yapılan sözleşmelerin daha sıkı ilişkili hukuka tabi kılınmamasının işçinin aleyhine sonuç doğurabileceğini belirtmiş; sonuç itibariyle hukuk seçimi yapılmaması halinde işçinin sahip olacağı hakların, anılan seçimle bertaraf edilmesini mümkün kılan bu kuralın işçi-işveren ilişkilerinde makul bir denge sağlamadığına kanaat getirmiştir.
Anayasa Mahkemesi’nin işbu iptal gerekçesini karşılamak ve işçi-işveren arasındaki hak ve menfaat dengesini sağlamak amacıyla MÖHUK m. 27/4 hükmü “Ancak hâlin bütün şartlarına göre işin yapıldığı yer hukukunun işin yapıldığı sırada uygulanmak zorunda olan hükümleri hariç olmak üzere, iş sözleşmesiyle daha sıkı ilişkili bir hukukun bulunması hâlinde sözleşmeye birinci, ikinci ve üçüncü fıkra hükümleri yerine bu hukuk uygulanabilir.” şeklinde yeniden düzenlenmiştir.
Düzenlemenin gerekçesinde bu hususa ilişkin olarak iş sözleşmesinde hukuk seçimi yapılması halinde dahi halin bütün şartlarına göre anılan sözleşmeyle daha sıkı ilişkili bir hukukun bulunması halinde işin yapıldığı yer hukukunun işin yapıldığı sırada uygulanmak zorunda olduğu hükümleri hariç olmak üzere hakimin takdir yetkisi kapsamında iş sözleşmesiyle belirlenen hukuk yerine iş sözleşmesiyle daha sıkı ilişkili olan hukukun uygulanabilmesine imkan tanındığına yer verilmiştir.
- Düzenlemeler 04.06.2025 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiştir:
7550 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’la MÖHUK’un 27/1 ile 27/4 hükmünde yapılan değişik ve düzenlemeler 04.06.2025 tarihinde yürürlüğe girmiştir.