COVID-19 salgın hastalığının özellikle ekonomik ve sosyal etkileri göz önüne alındığında, yaşanılabilecek olumsuz durumların önüne geçilebilmesi, hak kayıplarının önlenebilmesi amacıyla her geçen gün yeni bir düzenleme getirilmektedir.
Bu kapsamda 16 Nisan 2020 tarihinde TBMM nezdinde kabul edilen 7244 Sayılı Yeni Koronavirüs (COVID-19) Salgınının Ekonomik ve Sosyal Hayata Etkilerinin Azaltılması Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (“7244 Sayılı Kanun”), 17 Nisan 2020 tarihli Resmî Gazete ’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Anılan Kanun ile yapılan önemli düzenlemelerin başında işçi – işveren arasındaki ilişkiye yönelik tedbirler gelmektedir. Nitekim kısa çalışma ödeneği, nakdi ücret yardımı, iş sözleşmelerinin fesih durumu, ücretsiz izin hususlarına ilişkin olmak üzere birtakım düzenlemeler yapılmıştır:
1. Kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayan işçilere nakdi yardım
7244 Sayılı Kanun’un 7. maddesi ile, İşsizlik Sigortası Kanunu’na geçici madde eklenerek nakdi ücret desteği yapılmasına ilişkin düzenleme getirilmiştir. Buna göre, işveren tarafından ücretsiz izne ayrılan ve kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayan işçiler ile 15 Mart 2020 tarihinden sonra 51. madde kapsamında iş sözleşmesi feshedilen ve işsizlik ödeneğinden yararlanamayan işçilere, herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı almamak kaydıyla, 39,24 TL nakdi ücret desteği sağlanacaktır. Söz konusu yardım, iş sözleşmelerinin feshine ilişkin yasaklanan dönemi (17 Nisan 2020 tarihinden itibaren üç aylık süre) geçmemek üzere ve işçilerin işsiz kaldıkları süre ile sınırlı olarak yapılacaktır.
Yardımdan yararlanan işçinin fiilen çalıştırıldığı tespit edilirse işveren hakkında idari yaptırım uygulanır. Bu şekilde çalıştırılan her işçi ve çalıştırıldığı her ay için ayrı ayrı olmak üzere fiilin işlendiği tarihteki aylık brüt asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanır ve ödenen nakdi ücret desteği, ödeme tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte işverenden geri alınır.
2. Kısa çalışma ödeneğine başvuran işverenin, sözlü beyanı esas kabul edilir. İŞKUR tarafından ayrıca bir denetleme yapılmayacaktır.
7244 Sayılı Kanun’un 8. maddesi ile, İşsizlik Sigortası Kanunu’na geçici madde eklenerek kısa çalışma ödeneğinin yapılmasına ilişkin mağduriyetlerin önlenmesine yönelik düzenleme yapılmıştır.
Bu doğrultuda bir işveren kısa çalışma ödeneğine başvurduğunda, COVID-19 salgının işyerindeki faaliyetleri olumsuz yönde etkilediğine dair İŞKUR tarafından bir tespit yapılmayacak; işverenin beyanı esas alınarak kısa çalışma ödemesi gerçekleştirilecektir. Ancak hatalı bilgi ve belge nedeniyle fazla ödeme yapılmış ise söz konusu ödemeler yasal faizi ile işverenden geri alınır. Bu düzenleme 29 Şubat 2020 tarihinden itibaren uygulanmak üzere 17 Nisan 2020 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
3. İşverenin iş sözleşmesini haklı nedene dayanarak fesih nedenleri kısıtlanmıştır.
7244 Sayılı Kanun’un 9. maddesi ile 4857 Sayılı İş Kanunu’na geçici madde eklenerek her türlü iş veya hizmet sözleşmesinin, kanunun yayım tarihi olan 17 Nisan 2020 tarihinden itibaren üç ay süreyle ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri sebepler dışında işveren tarafından feshedilemeyeceği düzenlenmiştir. Anılan düzenlemeye aykırı olacak şekilde iş sözleşmesinin işveren tarafından feshedilmesi halinde, işveren hakkında, sözleşmesi feshedilen her işçi için fiilin işlendiği tarihteki aylık brüt asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanır.
4. İşçiyi ücretsiz izne çıkartmak için onayının alınması şartı, üç ay boyunca kaldırılmıştır.
Ayrıca 17 Nisan 2020 tarihinden itibaren, üç aylık süreyi geçmemek üzere, işverenin işçiyi kısmen ya da tamamen ücretsiz izne çıkarabileceği ve bu hususun işçi bakımından haklı nedenle fesih sebebi yaratmayacağı da hüküm altına alınmıştır. Normal şartlarda işçinin ücretsiz izne çıkartılabilmesi için yazılı onayının alınması gerekir. Ancak getirilen bu düzenlemeyle bu kurala geçici bir istisna tanınmıştır.